दशैं-तिहारमा सडक दुर्घटना: किन हुन्छ यो 'मृत्युको यात्रा' ?

दशैं र तिहारमा नेपालमा घर फर्कने र फर्केर आउनेको लर्को लाग्छ, तर यो रमाइलो समय प्रायः सडक दुर्घटनाको कालो बादलले छोपिन्छ। सामान्य दिनमा पनि नेपालमा दैनिक ७५ वटा सडक दुर्घटना हुन्छन्, तर दशैं-तिहारमा यो संख्या झन् बढ्छ। गत वर्ष दशैंको समयमा मात्र १,१०० दुर्घटनामा १०२ जनाले ज्यान गुमाए। आखिर किन यस्तो हुन्छ ? यहाँ यसका मुख्य कारण र समाधानको विश्लेषण गरिएको छ।१. हतार र यात्रुको चाप दशैंमा

काठमाडौंबाट मात्र लाखौं मानिस बाहिरिन्छन्। यो भीडले सडकमा गाडीको संख्या ह्वात्तै बढ्छ। सबैलाई टीका र परिवारसँग भेट्ने हतार हुन्छ, जसले चालकहरूले तीव्र गतिमा गाडी चलाउने र जथाभावी ओभरटेक गर्ने गर्छन्। यस्तो बेला गाडीको नियमित जाँच गर्न आवश्यक हुन्छ तर यसलाई महत्व दिँदैनन् , जसले मेसिनमा खराबीको पूर्व परीक्षण हुँदैन।
२. खराब सडक र भौगोलिक जोखिम
नेपालका सडकहरू साँघुरा, घुमाउरा र खाल्डाखुल्डीले भरिएका छन्। मानसुनले पहिरो र सडक भत्काउँदा दशैंको यात्रा झन् जोखिमपूर्ण बन्छ। पृथ्वी राजमार्ग, बीपी राजमार्ग जस्ता सडकमा गहिरो खोच र साँघुरो बाटोले ब्रेक फेल हुँदा गाडी खस्ने खतरा हुन्छ।
३. चालकको लापरबाही र रक्सीको असर
दशैं-तिहारमा रक्सी वा लागूऔषध सेवन गरेर गाडी चलाउने प्रवृत्ति बढ्छ। ९०% दुर्घटना चालकको गल्तीले हुने तथ्यांक छ। लामो दूरीको यात्रामा चालकलाई पालो फेर्ने व्यक्ति नहुँदा थकान र निद्राले गलत निर्णय हुन्छ। गाडीमा क्षमताभन्दा बढी यात्रु वा सामान बोक्दा टायर पंक्चर वा ब्रेक फेल हुन्छ।
४. नियम उल्लंघन र चेतनाको कमी
मोटरसाइकल दुर्घटना सबैभन्दा बढी (७०%) हुन्छ, किनकि युवाहरूले हेलमेट नलगाई तीव्र गतिमा चलाउँछन्। पैदल यात्रीको लापरबाही र सडकमा जनावर आउनुले पनि जोखिम थपिन्छ। ट्राफिक नियम पालना नगर्ने र प्रहरीको निगरानी कमजोर हुँदा यो समस्या झन् चर्किन्छ।

समाधानका उपाय

सरकारले: सडक मर्मत, ट्राफिक नियम कडाइ र जागरण अभियान चलाउनुपर्छ।
चालकले: गाडी जाँच्ने, रक्सी नपिई चलाउने र थकान नहुने गरी यात्रा गर्नुपर्छ।
यात्रुले: ओभरलोड गाडीमा नचढ्ने र सुरक्षित यात्रालाई प्राथमिकता दिनुपर्छ।

निष्कर्ष
दशैं-तिहारको रमाइलो सुरक्षित यात्राले मात्र सम्भव छ। हतार र लापरबाहीले चाडको रंगलाई मृत्युको छायामा बदल्छ। सजग बनौं, सडक दुर्घटना रोकेर परिवारको सुख सुनिश्चित गरौं।