कुशासन विरुद्ध खवरदारी गर्ने कस्ले होला ?

मोहन कार्की 

 मलाइ मेरो देश चाहिन्छ 

 मलाई मेरो भेष चाहिन्छ 

मलाई मेरो बाटो चाहिन्छ 

 मलाइ मेरो माटो चाहिन्छ 

 मलाइ ढाँट्ने यस्ता पार्टी चाहिदैन। 

अचेल सडकमा यस्ता भिडहरु देख्न थालिएको छ। यो भिड एउटा रवि लामिछाने भन्ने व्यक्तिलाइ अनुसन्धानको लागि कस्टडिमा लगेको बिरोधमा र अर्को भिड प्रचण्डलाइ सरकारवाट बाहिर आउनु परेकोमा सडकमा खबदारी सभा नामले मानिस जम्मा पारेर बराल्लि रहेका छन् । यसैगरी एकपछि अर्को द्वन्द्व निम्त्याउने र देशलाई सोमालिया जस्तै बनाएर भारतको सिक्किमीकरण मोडलमा देश बुझाउने तरीका यिनिहरुले गरेको कामवाट अनुमान लगाउन सकिन्छ । किनकि यिनिहरुले देश जनताको नाम लिएका छन तर जनतालाइ परेको समस्यामा जादैनन् । यतिवेला काभ्रे लगायत देशका थुप्रै ठाउँका जनताहरु बाढी पीडित समस्यामा छन् । 

बिपि राजमार्ग पुरै क्षतबिक्षत भएको छ। त्यस ठाउमा यि सडकमा भेला भएका मानिसहरु सडक बनाउन बोलायो भने किन जादैनन ? आफ्नो देशको बिकास गर्यो भने जनताले सुख पाउछन् । नेपाल बलियो हुन्छ । बलियो नेपाललाइ कसैले दास बनाउन सक्दैन। त्यसैले नेपालमा हुने गरेका राजनीतिका नामका पार्टी र ति पार्टी नामको खास्टो ओडेकाहरुलाइ अरु नै बिदेशिहरुले परिचालन गरेका देखिन्छन् । 

 त्यो किन भन्न सकिन्छ भने नेपालको बलियो आधारहरु थिए कुनै बेला। नेपाल आत्मनिर्भर देश थियो । २००४ सालमा नेपाली काङ्ग्रेसको स्थापना, २००६ सालमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी दुबै पार्टी भारतमा स्थापना, २०५२ स्थापना भएको माओवादीलाइ काङ्ग्रेस, एमालेलाई जस्तै आश्रय दिएर हुकाउने पनि त्यहि भारत । यहानिर मज्जाले अध्ययन गर्नु पर्ने कुरा २००४ सालमा भारतमा खोलिएको नेपाली काङ्ग्रेस पार्टीका सचिब तथा कार्यालय सचिवालयका सचिव पुस्पलाल श्रेष्ठलाइ नेपाली काङ्ग्रेसको स्थापना भएको २ बर्ष पछि अर्को पार्टी किन खोल्न लगाइयो होला ? गहिरो सँग सोचौं त । अनि नेपालमा कम्युनिस्ट भन्नेजतिले बढि उग्र नारा लगाउने र मानिस नै मार्नेसम्मको कुबुद्दि दिमागमा कस्ले भरीदियो होला ? अर्को अचम्मको र नेपालका राजनीतिज्ञ हरुले अध्ययन गर्नै पर्ने र जनतालाइ बुझाउनुपर्ने विषय भारतको आसाममा जारी माओवादी बिद्रोहलाइ दबाउनका लागि तिनका कार्यकर्तालाई जहाँ भेट्यो त्यहिं पक्राउ गरेर मारीहाल्ने भारतले त्यस्तै प्रकृतिको जनयुद्ध भनिएको नेपाली माओवादीलाई भने आफ्नो देशमा आश्रय दिएर तिनको विद्रोहलाई मलजल गरी नेपालमा भने भाई-भाईका बीच काटामार गराई अशान्ति फैलाउन सहयोग गरिएको होला ? यो सोचनीय विषय हो । 

 २०४६ सालमा भारतिय श्याम सङ्कर र मुखर्जीहरु नै आएर जन आन्दोलनमा मलजल गरेकाले उनिहरुले नै भारतमा खोलिदिएको नेपाली काङ्ग्रेस र एमाले पार्टी सरकारमा पुर्याइ नेपालको अर्थतन्त्रमा असर पुर्याउन उद्योग कलकारखाना निजीकरण गरी सवै बन्द गराइएका हुन् । भृकुटी नेपालको कागज कार्खाना उद्योगग देखि रेसमखेति धागो उद्योग,बाँसबारी छालाजुत्ता कारखाना , हेटौंडा कपडा उद्योग जुन राजा महेन्द्रले देशमा आवश्यक ठानी ९३ वटा उद्योग स्थापना स्थापना गरेका थिए । 

 त्यो भन्दा अगाडी नै राणाकालमा पनि समयमा केही उद्योग थिए ,खाधन्नमा नेपाल आत्मनिर्भर थियो। बाँकी निजि उद्योग कलकारखानाहरु २०५२ साल देखी सञ्चालन गरिएको जनयुद्धको कारण पनि कतिपय उद्योगहरु ध्वस्त पारिए । जनयुद्धको बम बारुद र मानिस नै मार्ने काम गर्ने माओवादीको धाक, धम्कि, चन्दा आतंक, अपहरण जस्ता डरका कारण गलैचा उधोग, पस्मिना, गर्मेन्ट बन्द भएका थिए । जसमा गलैचा उद्योग काम गर्नेहरु मात्रै १३ लाख मजदुरले रोजगारी गुमाएका थिए। २०५२ सालमा नै महाकाली सम्झौता गरेका थिए। नेपाल जति अस्थिरतामा रहन्छ त्यति नै शक्तिशाली रास्टहरुलाइ नेपालको बलियो आधार सिध्याउन सजिलो हुने रहेछ। उदाहरणका लागि २००७ सालमा त्रीपक्षिय सम्झौता राजा- राणा र प्रजातान्त्रिक आन्दोलनकारी दिल्लीको रोहबरमा भएको थियो । जुन समय अहिलेको नेपाल अस्थिरतामा भए जस्तै थियो होला । त्यसपछि २०११ सलमा नेपाल र भारत बिच कोशि सम्झौता भएको छ । जुन नेपालवाट भारततिर बग्ने नदी भारतको नियन्त्रणमा, ढोकाको ताला साँचो पनि उतै रहने गरेको छ । त्यसैगरी २०१६ सालमा गण्डक सम्झौता भएको छ। यो नेपाललाइ कमजोर बनाएर कतिसम्म भने नेपालले माथिल्लो भागमा कुनैपनि योजना बनाउदा भारतको तल्लो तटिय क्षेत्रमा पानी नघटने गरी काम गर्नुपर्ने छ। भनि गण्डक सम्झौतामा लेखेर हस्ताक्षर गर्न लगाइएको थियो। त्यतिबेलाका ति असम्झदारी सम्झौताहरुको कारण नेपालको जलविद्युत बनाउन नितिगत अवरोध पुर्यायो। देशमा रोजगार सृजना हुन सकेनन् । भएका उधोग कलकारखाना बन्द भइसकेका थिए। अहिले देश खालि हुनु युवा शक्ति पलायन हुनु त्यतिबेलाको असर अहिले देखिदै छ। त्यसपछि इमानदार कर्तव्यनिष्ठ मानिसहरूलाइ जहिलेपनि अवसरवाट बञ्चित गरेपछि युवा पुस्ता निराश हुने,देश छोडेर विदेश पलायन हुने बाँकी रहेकाहरुले सरकारमा रहेका पार्टीहरुको चाकरी, चाप्लुसी र बिचौलियाको कर्म गरे मात्रै जीवन चल्ने नभए जिवन नचल्ने भयो । किसानले उत्पादन गरेको खाद्यान्न समेत बिक्री नहुने। तर भारतवाट वा अन्य देशवाट आयात गरेर यहाँका नागरिकले किनेर खानुपर्ने बाद्यता सृजना गरायो। यसै बिचमा नेकपा एमालेका महासचिव मदन भण्डारी, जिवराज आस्रितलाइ कार दुर्घटना गराइ त्रीशुलिमा मारे, त्यसले नेपालमा भिआइपिहरु सुरक्षित छैनन भन्ने सन्देश सन्सारभरी गयो । नेपाल पर्यटकीय मुलुक पनि भएको हुँदा नेपालको टुरिज्म क्षेत्रमा समेत असर पुग्यो। माओवादी विद्रोह त छँदै थियो । त्यसपछि२०५८ सालमा दरबार हत्यकाण्ड घटेपछि त्यसपछि झनै नेपालको अर्थतन्त्रमा पर्यटनवाट प्राप्त हुने आम्दानी गुम्न थालेर आज भिआइपि टुरिस्टहरु नै देख्न छाडिएको छ। नेपालमा जिवन धान्न गारो भएपछि बिदेश गएका नेपालीका छोराछोरीले बुबा आमाको माया त पाएनन् नै देशप्रतिको लगाव सस्कृति पनि सिक्न पाएनन् । कसैले हो गर्यो भने हो हो गर्दै हिडन र केहि आफुसग भएको पैसा बिलासितामा लगाउने केहि छिनमै सक्ने र मोबाईलमा आएका कुरा मात्रै सत्य हुन भनेर पछि लाग्ने समाजको निर्माण हुन पुग्यो। एकथरी काम गर्न अल्छि मान्नेहरु सधै राजनीतिक पार्टीको नेताको घर धाउने र बिचौलिया काम गर्ने अर्काथरी जो आफ्नै देशमा बसेर पसिना बगाउँछु केही काम गर्छु भन्नेहरु काठमाडौको न्युरोडमा गएर हेर्यौ भने धेरैजत्ति भारिया व्यापारीले खोलेका कपडा पसल, सुन पसल, गाडि पसल तिर नेपालीले काम गरेको देख्छौ । त्यो पनि तल्लो पदमा हामिलाइ यहि अवस्थामा पुर्याउन हिजो प्रजातन्त्र, गणतन्त्र भन्दै दाइले भाइ मार्ने भाइले दाइ मार्ने क्रान्ति गर्न सिकाए आज आर्थिक रुपमा कमजोर बनाएर अर्काको दास बन्न बाध्य पारेका छन् । बाँकी रहेको देशलाइ पुनः सिकिमिकरण गराउन हो तर्फ उद्यत् छन् । नेपालीलाइ एक आपसमा उक्साएर नेपालको अस्तित्व मेटाउन प्रयास गर्दैछन् । खबरदारी त अव हामिले पो गर्ने बेला भएको छ। आजलाइ यति ।